II Okres Przejściowy / XIII - XVII dynastia

Po  wspaniałym,  ale  krótkotrwałym  rozkwicie  nastąpiło  za  czasów  następnych  dynastii  załamanie  świetności  Egiptu.  Pojawili  się  uzurpatorzy,  kraj  rozpadł  się  na  dzielnice,  o  czym  świadczy  wielka  liczba  imion  panujących  zachowana  w  tekstach  źródłowych.  Być  może  słabość  Egiptu  wiąże  się  z  brakiem  wybitniejszych  władców  jakich  nie  brakowało  dynastii  poprzedniej.  W  każdym  razie  Egipt  nie  był  przygotowany  do  odparcia  najazdu  Hyksosów,  których  pojawienie  się  zapowiadało  nową  fazę  historii  Egiptu  i  całego  wschodu.  Podbój  Egiptu  przez  Hyksosów  nie  był  atakiem  jednorazowym.  Gromady  przybyszów  korzystając  z  osłabienia  władzy  państwowej  osiedliły  się  w  Delcie,  by  ostatecznie  objąć  cały  kraj  swym  panowaniem.  Pierwsi  władcy  zwani  Wielkimi  Hyksosami  rządzili  jako  XV  dynastia  całym  Egiptem  od  1668  r. p.n.e.  sięgając  swymi  wpływami  do  Palestyny.  Późniejsi  Mali  Hyksosi  -  XVI  dynastia,  panujący  do  1565  r. p.n.e.  byli  ograniczeni  już  tylko  do  Dolnego  Egiptu  rezydując  w  Awaris  na  wschodnim  pograniczu  Delty.  W  południowym  Egipcie,  w  Tebach  wytworzyło  się  niewielkie  państewko  podległe  początkowo  Hyksosom.  Stopniowo  rosło  ono  w  siłę,  by  w  końcu  rozpocząć  walkę  o  wyzwolenie  kraju  spod  rządów  najeźdźców  -  XVII  dynastia.  

Przeszło  stuletnie  panowanie  Hyksosów  było  dla  Egiptu  okresem  ciężkiej  próby,  ale  i  nauki.  Przybysze  z  Azji  przynieśli  ze  sobą  ulepszoną  broń,  której  zawdzięczali  zwycięstwo  nad  egipską  siłą  zbrojną,  dość  jeszcze  prymitywną,  składającą  się  głównie  z  pospolitego  ruszenia  chłopów uzbrojonych  w  pałki  i  maczugi.  Przyswojenie  sobie  nowej  broni,  hełmów  i  tarcz,  sierpowych  mieczów  brązowych,  grotów  metalowych,  które  zastąpiły  dotychczasowe  kościane  i  kamienne,  a  zwłaszcza  rozwinięcie  hodowli  koni  i  wprowadzenie  wozów  bojowych  przygotowało  Teby  do  walki  z  Hyksosami.  Walki  toczyły  się  początkowo  ze  zmiennym  szczęściem.  Decydujący  obrót  przybrały  one  za  rządów  Kamose,  który  pozostawił  sprawozdanie  ze  swych  walk.  Dopiero  jednak  Jahmes,  założyciel  XVIII  dynastii  wyparł  Hyksosów  z  Egiptu,  zdobył  stolicę  Awaris  i  w  pościgu  za  nimi  dotarł  do  miasta  Szaruchen  w  południowej  Palestynie.  Po  wyparciu  Hyksosów  podjął  Jahmes  próbę  restauracji  panowania  egipskiego  w  Nubii,  utraconej  za  czasów  Hyksosów  i  kraj  ten  z  powrotem  wcielił  do  Egiptu.  W  późniejszym  okresie  swego  życia  podjął  Jahmes  wyprawę  do  Syrii  i  rozciągnął  zwierzchnictwo  Egiptu  nad  miastem  Byblos  w  Fenicji.  Wyprawa  ta  wytyczyła  przyszły  kierunek  ekspansji  egipskiej.  Tę  politykę  należy  rozumieć  jako  akt  samoobrony,  próbę  niedopuszczenia  do  powtórnego  zagrożenia  Egiptu  ze  strony  Azji.  Prowadzić  ją  mieli  zwycięsko  władcy  XVIII  dynastii  podbijając  Syrię  i  sięgając  aż  po  Mezopotamię.

_____________________________________________

XIII DYNASTIA (1786 – 1668 p.n.e.)

- Wegaf (1786 – 1784 p.n.e.)
- Sechemkare
- Sechemre
- Amenemhat V (1774 – 1772 p.n.e.)
- Sehetepibre (1772 – 1771 p.n.e.)
- Amenemhat VI
- Horendżheriotef
- Ameni
- Chujokar
- Sobekhotep I
- Hor
- Amenemhat VII
- Sobekhotep II
- Chandżir
- Mermesza
- Nerkare
- Sobekhotep III (1754 – 1751 p.n.e.)
- Neferhotep I (1751 – 1740 p.n.e.)
- Sihator (1740 p.n.e.)
- Sobekhotep IV (1740 – 1730 p.n.e.)
- Sobekhotep V (1730 – 1725 p.n.e.)
- Ibja (1725 – 1714 p.n.e.)
- Aji (1714 – 1700 p.n.e.)
- Sobekhotep VI (1700 – 1698 p.n.e.)
- Neferhotep II
- Sobekhotep VII
- Mentuhotep V
- Didumes I
- Didumes II
- Neferhotep III
- Sobekhotep VIII
- Mentunoser

WEGAF

Wegaf - pierwszy władca XIII dynastii. Prawdopodobnie sprawował rządy w latach 1786 - 1784 lub 1794 – 1792. Według Papirusu Turyńskiego władzę sprawował dwa lata, trzy miesiące i 23 dni. Objął rządy po bezpotomnej śmierci Sobekneferu. Być może był spokrewniony z władcami XII dynastii. Imię króla wymienione jest również na tablicy królewskiej w Karnaku. Znany jest także ze steli i posągu, znalezionego w Karnaku, steli z Mirgissa oraz posągu z Semna w Nubii. Wzmianki o tym władcy znaleziono również w świątyni Montu w Medamud na bloku Amenemhata VII. Prawdopodobnie zanim wstąpił na tron był jednym z dowódców wojskowych.

 
HOR I

Hor I - władca starożytnego Egiptu, król XIII dynastii. Panował najprawdopodobniej przez bardzo krótki czas, w związku z czym nie zdążył wybudować dla siebie piramidy, która w tej dynastii była miejscem wspólnego pochówku królów. Hor jest znany przede wszystkim z pochówku w Dahszur, przy Anemenchacie III.

SOBEKHOTEP III

Sobekhotep III - władca starożytnego Egiptu, król XIII dynastii z czasów Drugiego Okresu Przejściowego. Prawdopodobnie panował w latach 1708 - 1705 p.n.e. Według Kanonu Turyńskiego panował trzy lata i dwa miesiące. Dzięki kilku zabytkom, które przetrwały do naszych czasów znane są koligacje rodzinne Sobekhotepa. Zabytki te to m.in. skarabeusze genealogiczne, ołtarz na wyspie Sahel oraz inskrypcje skalne w okolicach Armant. Sobekhotep był synem Boskiego Ojca Mentuhotepa i Juhetibu, którzy oprócz niego mieli dwóch synów - Seneba i Chau. Znane są także imiona dwóch żon Sobekhotepa. Były to Senebhenaes i Neni, ze związku z którą narodziły się dwie córki Juhetibu i Dedetanket. Władca znany jest także dzięki rozbudowie świątyni Senusereta III w Medamud oraz działalności budowlanej w Tod i Elkab oraz być może także z Karnaku.

NEFERHOTEP I

Neferhotep I - władca starożytnego Egiptu, król XIII dynastii z czasów Drugiego Okresu Przejściowego. Prawdopodobnie panował w latach 1705 - 1694 p.n.e. Był najstarszym synem Haanchefa - arcykapłana z Abydos i Kem. Wraz ze swym młodszym bratem Sobekhotepem IV, uważani są za najważniejszych władców XIII dynastii. Według Kanonu Turyńskiego sprawował władzę 11 lat. Jego żoną została Senebsen, z którą miał syna Haanchefa i córkę Kemi (imiona po dziadkach). Stolicą Neferhotepa było Iczitaui - stolica założona przez twórców XII dynastii. Władca znany jest z listy królewskiej i posągu z Karnaku, posągu z Fajum, posągu ze świątyni Hekaiba na Elefantynie, ze steli z Abydos, w tekście których zakazał budowy nowych grobowców. Na reliefie znalezionym w Byblos król ukazany jest w pozie władcy i zwierzchnika, co jest dowodem zwierzchności Egiptu nad tymi ziemiami. Najprawdopodobniej panował nad całym obszarem Obydwu Krajów z wyjątkiem 6. nomu Dolnego Egiptu, którego stolica Ksois była rezydencją XIV dynastii, później również siedzibą władców hyksoskich.

SOBEKHOTEP IV

Sobekhotep IV - Prawdopodobnie panował w latach 1694 - 1685 p.n.e., choć jedynym zabytkiem dokumentującym najwyższy rok jego panowania jest stela z Edfu, poświadczająca 8 rok. Był synem Haanchefa i Kem. Wraz ze swym starszym bratem Neferhotepem I, uważani są za najważniejszych władców XIII dynastii. Sobekhotep był ostatnim władcą dynastii, rządzącym całym obszarem Egiptu i mającym zwierzchność nad Dolną Nubią, którego władza jest udokumentowana. Tablica królewska z Karnaku wymienia Sobekhotepa zaraz po Neferhotepie, pomijając krótkie, niespełna roczne panowanie ich brata Sahathora. Dzięki skalnej inskrypcji z Wadi Hammamat znane są imiona członków jego rodziny. Byli nimi - żona Czan oraz synowie Haanchef-Ijchernefer, Sahathor, Sobekhotep - (być może Sobekhotep V), Sobekhotepdżadża oraz córka Nebetiunet. O sprawnych rządach tego władcy może również świadczyć stela z Teb, choć zachowana jedynie we fragmentach przedstawia wojenną wyprawę do Dolnej Nubii. Niezwykle ważnym świadectwem władzy Sobekhotepa jest jego dekret z Karnaku, ustanawiający nadanie dla świątyni Amona. Sobekhotep jest jednym z nielicznych władców tamtego okresu, po którym, mimo upływu z góra 3600 lat zachowało się wiele świadectw. Kolosalne posągi ze świątyni Ptaha z Memfis, nadania i renowacje w Tebach m.in. posagu Mentuhotepa II i Senusereta II. Zachowało się także wiele drobnych przedmiotów m.in. naczynia fajansowe i gliniane, pierścienie i skarabeusze z jego imieniem. Sobekhotep rezydował w Iczitaui - stolicy założonej niegdyś przez twórcę XII dynastii - Amenemhata I, w Dolnym Egipcie. Znane jest także kilka imion jego dostojników dworu m.in. wezyra Ijmeru-Neferkare oraz zarządcy dóbr Nebancha. Prawdopodobnie to za czasów panowania Sobekhotepa miasto Hut-uret zostało zdobyte przez Hyksosów, gdzie założyli oni swoją stolicę.

_____________________________________________

XIV DYNASTIA (1720 – 1665 p.n.e.)

- Nehesi
- Horsi
- Senuosret IV
- Senebmiu
- Ini
- Sechemre
_____________________________________________

XV DYNASTIA (1668 – 1560 p.n.e.)

- Sechaenre (1668 – 1652 p.n.e.)
- Szeszi (1652 – 1638 p.n.e.)
- Meruserre (1638 – 1630 p.n.e.)
- Chajan (1630 – 1610 p.n.e.)
- Apopi (1610 – 1569 p.n.e.)
- Chamudi (1569 – 1560 p.n.e.)
_____________________________________________

XVI DYNASTIA (1665 – 1565 p.n.e.)

- Anat-Her

- Weser-Anat

- Semqen

- Seket

- Wasa

- Qar

- Pepi III

- Beb-ankh

- Nebmaatre

- Nikare II

- Meribre

- Aahetepre

- Aaneterre

- Nebwankhre

- Ahetepre

- Nebweserre

- Khaweserre

- Khaimure

- Yakob-baal

- Yakobaam

- Yam

- Amu

_____________________________________________

XVII DYNASTIA (1668 – 1567 p.n.e.)

- Antef V            

- Rehotep          

- Sobekemsaf I                

- Dżehuti            

- Mentuhotep VII          

- Nibirau I           

- Nibirau II         

- Semenenre    

- Seuserenre    

- Sobekemsaf II              

- Antef VI           

- Antef VII         

- Senachtenre Tao         

- Sekenenre Tao             

- Kamose

SOBEKEMSAF I

Sobekemsaf I – trzeci król XVII dynastii, który rządził Egiptem w latach 1619 - 1603 p.n.e. Jego żoną była Nubemhat. Dowody jego działalności zachowały się w mieście Medamund. Został pochowany w Tebach Zachodnich. Jego grobowiec został odkryty i zrabowany przez tubylców w 1827 roku. Mumia faraona w momencie odkrycia była dość zniszczona.

SOBEKEMSAF II

Sobekemsaf II - władca starożytnego Egiptu z okresu XVII dynastii tebańskiej. Panował prawdopodobnie w latach 1576 - 1573 p.n.e. Był synem Sobekemsafa I i królowej Nubemhat. Jego następcami zostali prawdopodobnie dwaj jego synowie; Antef VI i Antef VII.

ANTEF VII

Antef VII - faraon, władca starożytnego Egiptu z XVII dynastii tebańskiej, z czasów końca Drugiego Okresu Przejściowego. Panował prawdopodobnie przez niecały rok w 1568 roku p.n.e. Zmarł w niewyjaśnionych okolicznościach, być może zamordowany. Był synem Sobekemsafa II i być może królowej Nebemhat, ojcem Senachtenre Tao I, swego następcy i bratem swego poprzednika, Antefa VI. Antef VII jak również jego brat, poprzednik Antef VI, zostali pochowani na zachodnim brzegu Teb w Dra Abu al-Naga gdzie odnaleziono ich splądrowane groby. Za wstawiennictwem Auguste Mariettea trumny obu braci - władców, przekazane zostały do kolekcji egipskiej w Luwrze, gdzie znajdują się do dziś.

SENACHTENRE TAO

Senachtenre Tao - zwany Starszym - faraon, władca starożytnego Egiptu z XVII dynastii tebańskiej, z czasów końca Drugiego Okresu Przejściowego. Syn Antefa VII. Panował prawdopodobnie w latach: 1594 - 1592 p.n.e.  Jego Wielką Małżonką była Tetiszeri, ze związku z którą urodził się jego syn i następca, Sekenenre Tao II. Istnieje niewiele śladów panowania tego władcy. Są to: odcisk pieczęci z jego imieniem tronowym, znaleziony w Dra Abu al-Naga, kartusz z jego imieniem na tablicy ofiarnej z Teb, obecnie znajdującej się w Muzeum w Marsylii, oraz jego wizerunek w jednym z grobowców w Deir el-Medina.

SEKENENRE TAO

Sekenenre Tao II – zwany Walecznym – faraon, władca starożytnego Egiptu z XVII dynastii tebańskiej, z czasów końca Drugiego Okresu Przejściowego. Syn Senachtenre Tao I i królowej Tetiszeri. Panował prawdopodobnie w latach 1592 - 1556 p.n.e. Władał ośmioma nomami Górnego Egiptu od Elefantyny po Abydos. Jego Wielką Małżonką była Ahhotep I, ze związku z którą urodzili się jego synowie, Ahmose-Sipair oraz następcy: Kamose i Ahmose. Uważany za władcę, który rozpoczął walki z Hyksosami, a tym samym rozpoczął proces wyzwalania Dolnego Egiptu spod ich władzy, a co za tym idzie, proces zjednoczenia kraju. Został pochowany w Królewskiej Nekropoli w Dra Abu al Naga. W czasach rabunków królewskich nekropolii za Ramzesa IX, mumia władcy została przeniesiona do skrytki DB-320 w Deir el-Bahari. Faraon został zamordowany lub co bardziej prawdopodobne, zginął w walce na co mogą wskazywać ślady ran na jego głowie. W 1886 roku Gaston Maspero, podczas badania mumii stwierdził, że co najmniej cztery rany na głowie mogły być śmiertelne. Ciało króla zostało zabalsamowane pospiesznie (prawdopodobnie w miejscu śmierci), po czym przewiezione na miejsce wiecznego spoczynku w Tebach Zachodnich, w Dra Abu al-Naga. Mumie króla odnaleziono w skrytce DB-320 w Deir el-Bahari. Córką Sekenenre Tao II i Ahmes-Inhapi była Ahmes-Henuttamehu.

KAMOSE

Kamose – faraon, władca starożytnego Egiptu z XVII dynastii tebańskiej, z okresu przełomu Drugiego Okresu Przejściowego i Nowego Państwa. Syn Sekenenre Tao II (zwanego Walecznym) i królowej Ahhotep I, brat Ahmose, założyciela XVIII dynastii. Ostatni władca Drugiego Okresu Przejściowego, uważany za tego, który ostatecznie dokonał ponownego zjednoczenia Egiptu i zapoczątkował całkowite zniesienie władzy Hyksosów (egip. hekau-chasut - "władcy obcych krajów") w Egipcie.

Przyjął trzy imiona Horusowe. W czasie swego panowania dokonał decydujących ruchów militarnych zmierzających do osłabienia władzy Hyksosów, którzy rządzili Dolnym i Środkowym Egiptem od ponad stu lat. Opanowanie Dolnego Egiptu przez Hyksosów dokonywało się etapami, począwszy od Awaris, które zostało stolicą ich państwa, w kierunku południowym wzdłuż wschodnich granic Delty, w kierunku Memfis. Po latach lokalni niezależni książęta tebańscy osiągnęli "zbrojny pokój" z ich władcami, zdobywając przywileje i prawa w obszarze Delty, (prawo tranzytu przez te terytoria oraz prawo pasterskie na żyznych obszarach Delty). Dwie stele, które król rozkazał ustawić w Karnaku (oraz tablica z kolekcji Lorda Carnarvona, na której są kopie owych steli) odnalezione w Tebach relacjonują obawy wyrażane przez członków rady Kamose, gdy ten sugerował konieczność wyprawy przeciw Hyksosom, uważając ich za upokarzającą skazę na świętym gmachu Egiptu. Doradcy nie chcieli ryzykować naruszenia istniejącego status quo. Istnieją domniemania, że kampanie Kamose przeciw Hyksosom inspirowane były przez kapłanów Amona w akcie zemsty przeciw wyznawcom Seta w północnym Egipcie, lecz nie ma na to wystarczających dowodów. Te same stele podają, że atak na Hyksosów nastąpił z "rozkazu samego Amona", lecz jest to tradycyjnym wytłumaczeniem wielu ważnych wydarzeń z historii Egiptu, stosownie do "relacji królewskiej". Swoją wojnę z Hyksosami Kamose określa jako patriotyczną powinność i wynik narodowej dumy, uskarżając się, że "...w Tebach okrążony jest od południa przez Nubijczyków, a od północy przez Azjatów, a każdy z nich odrywa coraz to nowe ziemie, dzieląc jego ląd... a wolą jego jest ocalić Egipt i porazić Azjatów..." oraz "...Jeden jest wódz w Awaris, a drugi w Kusz, a ja mam nic nie robić zrównany z Azjatą i Murzynem?".

W trzecim roku swego panowania Kamose wyruszył Nilem na czele swych wojsk, dotarł do Nefrusy gdzie pokonał i rozbił wojska przeciwnika. Potem zapuścił się aż do granic 14 nomu Dolnego Egiptu, w okolice Awaris, zdobywając Gebelejn i Hermupolis, przejmując spławiane rzeką statki z towarami i przechwytując list napisany przez Apopisa I Aauserre do króla Kusz z prośbą o odsiecz. Kamose rozkazał bezzwłocznie przegrupować swoje wojska i zająć Oazę Bahirija, znajdującą się na szlaku północ-południe. W wyniku tej kampanii działania wojenne zostały zawieszone, a Kamose powrócił do Teb, gdzie odbyły się wielkie obchody zwycięstwa, które król nakazał uwiecznić.

Rok trzeci jest ostatnim poświadczonym rokiem jego panowania. Należy więc zakładać, że Kamose sprawował władzę tylko trzy lata. Pochowany został w królewskiej nekropoli Dra Abu al Naga, a w czasach rabunków, za Ramzesa IX, jego mumia przeniesiona została do skrytki w Deir el-Bahari. Trumna jego, skromna i nawet niezłocona, nie nosi królewskich oznak, co być może świadczy o skromnej ceremonii pogrzebowej. Wielkie dzieło wyzwolenia i zjednoczenia Egiptu dokończył jego brat i następca – Ahmose, który ostatecznie pokonał Hyksosów, wypierając ich z Egiptu i zdobywając ich ostatnią twierdzę – Szaruhen w południowo-wschodniej Palestynie w około 16. roku swego panowania. Jego córką była Ahmes-Sitkames.

Galeria zdjęć